- ارسال شده توسط:
- بخش: آموزش
معاملات فصلی – موضوع ماده ۱۶۹
تمامی بنگاه‌های اقتصادی، طبق ماده ۱۶۹ قانون مالیاتی می‌بایست گزارش خرید و فروش فصلی را در بازه زمانی مقرر از طریق سامانه معاملات فصلی الکترونیکی ارسال کنند.
تعیین میزان مالیات شرکت‌ها و اینکه مالیات به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد فقط در تشخیص و تصمیم سازمان امور مالیاتی است. از این رو سازمان امور مالیاتی بر کلیه در آمدها و رویداد‌های مالی شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی می‌تواند مالیات تعیین کند. این سازمان می‌تواند برای کلیه دفاتر قانونی شامل دفتر روزنامه، دفتر کل، دفتر هزینه‌ها و درآمد‌ها و نیز صورت حساب‌ها مالیات تعیین نماید. این مالیات بر اساس گزارش خرید و فروش فصلی یا همان معاملات فصلی خرید و فروش در طول مدتی مشخص تعیین می‌شود. سازمان امور مالیاتی با استناد به گزارش و معاملات فصلی است که متوجه، فرار مالیاتی و کتمان مالیات می‌شود.
قسمت ۲۲۵: پرسش‌وپاسخ گزارش معاملات فصلی بخش اول
قسمت ۲۲۶: پرسش‌وپاسخ گزارش معاملات فصلی | بخش دوم
صورت معاملات فصلی چیست و چه اهمیتی دارد؟
گزارش فصلی خرید و فروش با عنوان‌های دیگری مانند معاملات فصلی خرید و فروش، گزارشات فصلی موضوع ماده ۱۶۹، صورت معاملات فصلی، گزارشات فصلی و… ذکر می‌شود. با موظف کردن افراد حقیقی و حقوقی از جانب سازمان امور مالیاتی برای ارائه و تنظیم گزارش خرید و فروش فصلی، تمام مودیان وظایف و تکالیف خود را به درستی انجام می‌دهند.
قانون صورت معاملات فصلی در تیر ماه سال ۱۳۹۴ به تصویب رسید و از ابتدای سال ۱۳۹۵ وارد فاز اجرایی شد. هدف اصلی این قانون به گفته سازمان امور مالیاتی افزایش شفافیت اقتصادی و بالا بردن نظم و انضباط مالی است. به صورت کلی به موجب این قانون، همه دستگاه‌های اجرایی و افراد حقیقی و حقوقی فراخوان شده باید نهایتا ظرف مدت ۴۵ روز پس از خاتمه هر فصل ریز اطلاعات مربوط به معاملات خودشان را برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
توجه کنید که پس از تسلیم صورت معاملات فصلی یا همان فهرست معاملات فصلی هیچ هزینه‌ای به عنوان مالیات از سمت مؤدی پرداخت نمی‌شود، بلکه صورت معاملات فصلی فقط با هدف گزارشگری مالیاتی ارسال می‌شود. با این وجود در صورت عدم صدور این صورتحساب و یا عدم درج شماره اقتصادی خود یا طرف معامله و یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران، مؤدیان حسب مورد مشمول پرداخت جریمه‌ای معادل ۲ درصد مبلغ مورد معامله می‌شوند.
در صورت معاملات فصلی علاوه بر اطلاعات خودتان باید اطلاعات مربوط به طرف‌هایی که با آنها معامله کرده‌اید را نیز ارائه کنید.
نکته مهم: یکسان بودن گزارش فصلی خرید و فروش با سایر گزارش‌ها
تمامی گزارشات فصلی خرید و فروش، مالیات بر ارزش افزوده و اظهارنامه مالیاتی که به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌شوند؛ باید با یکدیگر یکسان بوده و عدم تطابقی نداشته باشند. به عبارتی تمام مبلغ‌های ذکر شده در مورد معاملات خرید و فروش، در گزارشات ارسال شده به سازمان باید یکسان بوده و تفاوتی نداشته باشند.
مهم‌ترین نکته در اجرای ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم
کلیه اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی می‌شوند، مکلفند برای انجام معاملات خود، صورتحسـاب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحسابها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات خود را به سازمان مذکور ارائه دهند. برای این موضوع تنها صورتحسابهای ذکر شده در آیین نامه اجرایی موضوع ماده ۹۵ ملاک است.
چنانچه خریدار کالا، خدمت و یا دارایی مکلف به ثبت‌نام در نظام مالیاتی نباشد و یا از جمله اشخاص حقیقی مصرف کننده نهایی و یا اشخاص حقیقی موضوع ماده ۸۱ قانون (فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبورعسل و پرورش صفحه ٣ طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغانداری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات) باشد، الزامی به درج شماره اقتصادی خریدار در صورتحساب صادره نخواهد بود.
در این ماده به صورت کاملا روشن به چند نکته اساسی برای تهیه گزارشات فصلی اشاره شده است:
- همه سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی و دولتی که خرید و فروش انجام می‌دهند، باید صورت معاملات فصلی خرید و فروش را حداکثر تا یک ماه بعد از انجام معامله به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. انجام این کار می‌تواند به صورت الکترونیکی و یا به صورت کاغذی و سی دی صورت گیرد. آنچه که مهم است ارسال به موقع این مدارک بوده که می‌تواند از جرایم متعاقب ارسال با تاخیر جلوگیری کند.
- در بخشی از این ماده آمده است، معاملات کوچک یعنی معاملاتی که مبلغ آنها تا ده درصد حد نصاب تعیین شده است، نیازی به ارسال ماهانه نداشته و مودیان می‌توانند لیست و فهرست این معاملات را به صورت کلی و هر سه ماه یکبار ارسال کنند؛ یعنی همه خرید و فروش‌های کوچک با هم بعد از سه ماه ارسال شوند.
- مسئله ای که در ارسال صورت معاملات فصلی خرید و فروش، مودیان باید مد نظر داشته باشند، دریافت کارت اقتصادی است. توجه کنید که ارسال مدارک به سازمان امور مالیاتی باید به همراه کد اقتصادی ذکر شده در این کارت باشد تا مورد پذیرش قرار بگیرد. بدون دریافت کارت اقتصادی هیچ مدرکی از مودی در سازمان امور مالیاتی پذیرفته نمی‌شود.
سامانه گزارش فصلی خرید و فروش
سامانه ارسال گزارشات فصلی خرید و فروش، به منظور انجام تکالیف مقرر توسط اشخاص مشمول برای ارسال فهرست معاملات در اجرای این آیین نامه توسط سازمان ایجاد شده است.
با این روش مودیان مالیاتی می‌توانند از طریق سامانه ارسال معاملات فصلی نسبت به ثبت و ارسال اطلاعات خرید و فروش و همچنین پرداخت بابت قراردادها اقدام نمایند.
همچنین از طریق نرم افزار ارسال صورت معاملات فصلی (TTMS) می‌توان نسبت به ثبت و ارسال اطلاعات مودیانی که از ارائه شناسه ملی (برای اشخاص حقوقی) و کد ملی (برای اشخاص حقیقی) به فروشنده در زمان خرید کالاها و خدمات امتناع ورزیده‌اند، نیز اقدام نمود.
برای ارسال این مدارک شرکت‌ها و سازمان‌های تجاری و کلیه اشخاص حقیقی می‌توانند به پورتابل سازمان امور مالیاتی مراجعه کرده و بعد از طی مراحل ذکر شده و ارسال مدارک تعیین شده نسبت به ثبت اطلاعات اقدام نمایند. ضمنا همه افرادی که طبق قانون مشمول ارسال این مدارک هستند، می‌توانند از شرکت‌ها و موسات مالی و حسابداری دارای مجوز کار در این خصوص هم کمک گرفته و از صفر تا صد این کار را به آنها بسپارند تا در اولین فرصت مدرک مربوط ارسال و مودی مشمول جرایم تعیین شده نشود.
آنها اطلاعات و موضوعات مورد نیاز را در سامانه گزارش خرید و فروش فصلی وارد می‌کنند. در تحریر دفاتر کل روزنامه و دارایی و همچنین دفتر معین که یک دفتر کمکی در حسابداری محسوب می‌شود باید اصول مشخصی رعایت گردد؛ مثلا اینکه همه رویداد‌های مالی بدون استثنا ثبت شود و چیزی پنهان نگردد. تاریخ وقوع رویداد‌های مالی مشخص بوده و به ترتیب تاریخ در دفاتر تحریر شوند. تمامی اطلاعات مالی باید روی خط دفتر بوده و ثبت اطلاعات بین خطوط باعث رد دفاتر قانونی گردیده و آنها را از اعتبار ساقط می‌کند.
در حاشیه دفاتر قانونی به هیچ وجه نباید چیزی مرقوم گردد و اگر در ثبت دفاتر و تحریر آنها اشتباهاتی رخ داد تراشیدن و پاک کردن آن ممنوع بوده و باید روی اشتباه خط کشیده شده و مبلغ درست با خودکار قرمز در بالای آن درج شود. یکی از نکات دیگری که در ثبت دفاتر قانونی باید رعایت شود این است که صفحه سفیدی بین صفحه‌های پر شده وجود نداشته باشد و در نهایت اینکه در مانده‌گیری حساب‌ها دقت شود و بستانکار شدن حساب‌های بانکی ممکن است به علت عدم رعایت تقدم و تاخر ثبت حساب‌ها در دفاتر رخ دهد که این امر باعث رد دفاتر شده و محاسبه مالیات را مشکل می‌کند و حتی ممکن است باعث علی‌الراس شدن شرکت و جریمه مالیاتی گردد.
مشمولین ارسال گزارشات فصلی؛ چه اشخاصی باید صورت معاملات فصلی را ارسال کنند؟
ماده (۹) آیین نامه اجرایی تبصره (۳) ماده (۱۶۹) قانون مالیات‌های مستقیم ، مشمولین ارسال فهرست معاملات را به شرح زیر معرفی نموده است:
الف) کلیه اشخاص حقوقی؛
ب) صاحبان مشاغلی که حسب نوع و یا حجم فعالیت جزو گروه اول موضوع ماده (۲) آیین نامه اجرایی ماده (۹۵) قانون محسوب می‌شوند؛
ج) صاحبان مشاغل مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده؛
مکلف به ارسال فهرست معاملات در موعد مقرر برابر آیین‌نامه صادره خواهند بود.
تبصره – اشخاص موضوع این ماده با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور و تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی قابل تغییر خواهند بود.
معافیت در ارسال فهرست معاملات فصلی
ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم دارای معافیت‌هایی هم هست که برای برخی مشاغل از ارسال گزارش‌های فصلی مستثنی هستند. این معافیت‌ها شامل موارد زیر است:
- فروش کالا و خدمات به مصرف‌کننده نهایی؛
- معامله با مشمولین ماده ۸۱ (شاغلین حوزه‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبورعسل و …)؛
- «معامله‌های کوچک موضوع قانون برگزاری مناقصه‌ها» (این مبلغ در سال ۱۴۰۲، یک میلیارد و چهارصد و پنجاه میلیون ریال برای معاملات کوچک است.)؛
- خرید از فروشندگانی که ملزم به ثبت‌نام در نظام مالیاتی نیستند. (ارگان‌ها و نهادهای دولتی).
به جز این موارد، معافیت‌هایی نیز برای برخی از معامله‌های مودیان ذکر شده است:
- خریدوفروش و سود و کارمزد اوراق بهادار؛
- خریدوفروش سهم‌الشراکه و حق‌تقدم سهام یا سهم‌الشرکه؛
- سود و کارمزد جریمه‌های بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، مؤسسه‌های اعتباری غیربانکی مجاز و صندوق‌های قرض‌الحسنه؛
- حق عضویت اعضا مجامع حرفه‌ای احزاب و انجمن‌ها و تشکل‌های غیردولتی دارای مجوز از مراجع ذیصلاح؛
- کمک‌ها جوایز و هدیه‌های بلاعوض؛
- مبالغی پرداختی به دستگاه‌های اجرایی با عنوان جرائم و خسارات، انواع عوارض و مالیات (به جز مالیات و عوارض مالیات بر ارزش‌افزوده)، حق ثبت، حق تمبر، حقوق گمرکی و …؛
- وجود پرداختی بابت حق شارژ و نگهداری ساختمان محل فعالیت و آبونمان‌های پرداختی؛
- هزینه‌هایی دریافتی توسط شرکت به‌عنوان مال‌الاجاره.
چه اطلاعاتی در معاملات فصلی درج می‌شود؟
مودیان مکلفند در صورت معاملات فصلی ماده ۱۶۹ کلیه اطلاعات مربوط به معاملات و قراردادهای خود را بر اساس استانداردهای سازمان مالیاتی ثبت و گزارش نمایند. این اطلاعات بر اساس نوع معامله یا قرارداد متفاوت است؛ اما درج اطلاعات زیر در کلیه گزارش‌ها ضروری است:
- اطلاعات هویتی و مکانی طرفین معامله یا قرارداد؛
- اطلاعات مربوط به مجوزهای فعالیت طرفین معامله یا قرارداد؛
- اطلاعات مربوط به معاملات و قراردادهای طرفین معامله؛
- اطلاعات مالی و پولی و اعتباری و سرمایه‌ای؛
- اطلاعات مربوط به دارایی‌ها، اموال و املاک و نقل و انتقال آنها؛
- موارد مربوط به ارزش افزوده.
همچنین برای مواردی نظیر صادرات یا واردات درج اطلاعاتی نظیر ارز مورد استفاده و نرخ برابری آن و یا اطلاعات و مجوزهای مربوط به ورود یا خروج قانونی موضوع معامله از جمله شماره کوتاژ اظهارنامه گمرکی و شماره اختصاصی اشخاص خارجی طرف قرارداد (جهت واردات) الزامی است. کلیه اطلاعات مربوط به معاملات و قراردادها و اطلاعات هویتی طرفین آنها در گزارشات ثبت می‌شود.
چه مواردی نباید در معاملات فصلی رد شود؟
طبق ماده ۱۳، مواردی که در ادامه گفته خواهد شد نیازی به ذکر در معاملات فصلی ندارند:
- خریدوفروش و سود و کارمزد اوراق بهادار؛
- خریدوفروش سهام و سهم الشرکه و حق تقدم سهام یا سهم الشرکه؛
- سود و کارمزد و جریمه‌های بانک‌ها، صندوق تعاون، صندوق‌های حمایت از توسعه بخش کشاورزی، مؤسسات اعتباری غیر بانکی مجاز و صندوق‌های قرض‌الحسنه؛
- سود سهام و سهم الشرکه؛
- حـق عـضویت اعضاء مجامع حرفه‌ای، احزاب وانجـمن‌ها وتشکل‌های غـیردولتی دارای مـجوز از مـراجـع ذیصلاح؛
کمک‌ها، جوایزو هدایای بلاعوض؛ - مبالغی که تحت عناوین جریمه یا خسارت، انواع عوارض و مالیات (به استثناء مالیات و عوارض قانون مالیات بر ارزش افزوده) حق ثبت، حق تمبر،
- حقوق گمرکی وموارد مشابه، به دستگاه‌های اجرائی پرداخت می‌گردد؛
- حقوق و دستمزد پرداختی موضوع فصل سوم از باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم؛
- وجوه پرداختی بابت حق نگهداری (شارژ) ساختمان محل فعالیت و آبونمان‌های پرداختی؛
- معاملات نقل و انتقال املاک موضوع ماده ۵۹ قانون مالیات‌های مستقیم برای متعاملین؛
- مال الاجاره‌های املاک موضوع ماده ۵۳ قانون مالیات‌های مستقیم.
ماده ۵۳ قانون مالیات‌های مستقیم اشاره به مالیات بر درآمد مال الاجاره دارد که بنابر این قانون درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می‌شود عبارت است از کل مال‌الاجاره اعم از نقدی و غیر نقدی پس از کسر ۲۵ درصد بابت هزینه‌های استهلاک و نگهداری.
به موجب ماده ۵۹ نقل و انتقال قطعی املاک به ماخذ ارزش معاملاتی و به نرخ پنج درصد و همچنین انتقال حق واگذاری محل به ماخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ دو درصد در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات است.
نحوه گزارش قراردادهای پیمانکاری در معاملات فصلی
قراردادهایی که بین پیمانکار و کارفرما بسته می‌شوند باید در پایان هر فصل در صورت معاملات فصلی منعکس بشوند. طبق متن ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی سال ۹۴، اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل موضوع این قانون که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به ثبت نام در نظام مالیاتی می‌شوند مکلف‌اند برای انجام معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی خود و طرف معامله را در صورتحسابها، قراردادها و سایر اسناد مشابه درج و فهرست معاملات مذکور را به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند.
در همین راستا، سازمان امور مالیاتی برای ثبت قراردادهای پیمانکاری صفحات مجزایی برای کارفرما و پیمانکار در نظر گرفته است. در نتیجه کارفرما و پیمانکار باید موارد مربوط به خودشان را در زمان مشخص شده ارسال کنند.
پیمانکارانی که می‌خواهند درآمد خود را در فهرست معاملات فصلی گزارش کنند، می‌توانند از روش درصد پیشرفت کار استفاده کنند. در صورت استفاده از این روش باید مبلغ صورت وضعیت خود را بر اساس مبلغ صورت وضعیت کارفرما تنظیم کنند. در صورتی که صورت وضعیت پیمانکار با صورت وضعیت کارفرما تطابق نداشته باشد، این امر باعث بی اعتبار شدن اظهارات پیمانکار خواهد شد.
مهندسین ناظر در چه بخش‌هایی باید ورود اطلاعات نمایند؟ چنانچه کارفرما باشند، می‌بایست اطلاعات قرارداد و اگر پیمانکار باشند، اطلاعات خرید و فروش را ثبت نمایند.
حد نصاب معاملات کوچک از سال ۱۳۹۳ تا سال ۱۴۰۲
هیئت وزیران هر ساله به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و به استناد تبصره (۱) ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات -مصوب ۱۳۸۳- و ماده (۴۲) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) -مصوب ۱۳۹۳- مصوبه تعیین نصاب معاملات سالیانه را تصویب می‌کند. در این قسمت حد نصاب ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ را خواهید دید:
مهلت ارسال معاملات فصلی چقدر است؟
دوره ارسال اطلاعات برای خرید و فروش و پرداخت قراردادها سه ماهه بوده و می‌بایست تا یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل نسبت به ارسال معاملات فصلی اقدام نمود (طبق ماده ۱۰ آیین نامه ۴۶۳۷۸).
در مواردی که خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری کند چنانچه فروشنده مشخصات خریدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت یک ماه از زمان انجام معامله در فرم «فهرست امتناع» به اداره امور مالیاتی اعلام نمایند مشمول جریمه از این بابت نخواهند بود.
مهلت ارسال معاملات فصلی بهار ۱۴۰۲
با توجه به مهلت تعیین شده از سوی سازمان، مهلت ارسال لیست خرید و فروش‌ها برای فصل بهار در هر سال، ۱۵ مرداد ماه همان سال است. به این ترتیب مهلت ارسال معاملات فصلی دوره بهار ۱۴۰۲ برای مودیان مشمول ارسال لیست معاملات، تا پایان روز یکشنبه، ۱۵ مرداد ماه ۱۴۰۲ خواهد بود.
مهلت ارسال معاملات فصلی تابستان ۱۴۰۲
بر اساس اعلام سازمان مالیاتی، مهلت قانونی ارسال صورت معاملات سه ماهه تابستان در هر سال، ۱۵ آبان ماه تعیین شده است. به این ترتیب، آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی تابستان ۱۴۰۲، روز دوشنبه ۱۵ آبان سال ۱۴۰۲ خواهد بود.
مهلت ارسال معاملات فصلی پاییز ۱۴۰۲
مهلت ارسال معاملات فصلی برای فصل پاییز ، پایان روز ۱۵ بهمن ماه همان سال است. به این ترتیب، آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی پاییز ۱۴۰۲، یکشنبه ۱۵ بهمن سال ۱۴۰۲خواهد بود.
مهلت ارسال معاملات فصلی زمستان ۱۴۰۲
همچنین مودیان برای ارسال لیست گزارشات خرید و فروش خود برای زمستان هر سال، تا پایان ۱۵ اردیبهشت سال بعد فرصت دارند. در حال حاضر آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی زمستان ۱۴۰۲،روز شنبه ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۳ می‌باشد.
نکته: لازم به ذکر است در صورتی که آخرین مهلت ارسال معاملات فصلی (۴۵ روز پس از پایان فصل)، مصادف با روز جمعه یا تعطیل رسمی باشد، آخرین مهلت ارسال لیست گزارشات به روز بعد از تعطیل رسمی موکول می‌شود.
جریمه عدم ارسال گزارش فصلی چیست؟ جریمه دیرکرد ماده ۱۶۹
در ماده ۱۶۹ قانون مالیات‌های مستقیم در خصوص جریمه عدم ارسال صورت معاملات فصلی آمده است:
الف) در صورت «عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله حسب مورد یا استفاده از شماره اقتصادی خود برای معاملات دیگران یا استفاده از شماره اقتصادی دیگران برای معاملات خود مشمول جریمه‌ای معادل ده درصد (۲%) مبلغ مورد معامله‌ای که بدون رعایت ضوابط فوق انجام شده است خواهند بود.
ب) عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده به سازمان امور مالیاتی کشور طبق دستورالعمل صادره مشمول جریمه‌ای معادل یک درصد (۱%) معاملاتی که فهرست آنها ارائه نشده است خواهد بود.
ج) استفاده کنندگان از شماره اقتصادی دیگران نسبت به مالیات بردرآمد و همچنین جرائم موضوع این ماده با اشخاصی که شماره اقتصادی آنان مورد استفاده قرار گرفته است مسئولیت تضامنی خواهند داشت.
د) در مواردی که خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری و فروشنده نسبت به اجرای تکلیف قانونی خود مبنی بر تکمیل فرم امتناع و ارسال آن به اداره امور مالیاتی خود اقدام نماید خریدار با توجه به مسئولیت تضامنی مشمول جریمه‌ای معادل۲% مبلغ مورد معامله خواهد بود.
ه) عدم ارائه صورتحسابهای مربوط به خریدهای اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل در سال عملکرد و سال بعد از آن که مورد درخواست ماموران مالیاتی قرار گیرد مشمول جریمه‌ای معادل ۲% مبلغ صورتحسابهای ارائه نشده خواهد بود.
و) هرگونه جعل، تقلب، معاملات غیرواقعی، سوء استفاده و تبانی اشخاص موضوع دستورالعمل ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم در ارتباط با صدور صورتحساب و شماره اقتصادی خلاف مقررات بوده و ضمن مسئولیت تضامنی، مطابق با قانون مبارزه با پولشویی، قانون ارتقاء سلامت نظام اداری مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام و سایر قوانین و مقررات مربوطه اقدام خواهد گردید.
ز) هرگاه سازمان امور مالیاتی کاربرد وسایل و روش‌ها وصورتحساب‌ها و فرم‌هایی را جهت نگهداری حساب برای هر گروه از مودیان ضروری تشخیص دهد مودیان مکلف به رعایت آنها هستند، عدم رعایت موارد مذکور در مورد مودیانی که مکلف به نگاهداری دفاتر قانونی هستند؛ موجب بی اعتباری دفاتر مربوط خواهد بود و در مورد سایر مودیان موجب تعلق جریمه‌ای معادل بیست درصد (۲۰%) مالیات منبع مربوط است.
ح) چنانچه ادارات امور مالیاتی ذیربط موقع رسیدگی، به موارد تخلفی مانند جعل، تقلب، معاملات غیر واقعی و تبانی و سوء استفاده راجع به صورتحساب و شماره اقتصادی برخورد نمایند، موظفند از طریق اداره کل ذیربط به دادستانی انتظامی‌مالیاتی گزارش نمایند؛ تا عندالاقتضاء متخلفین تحت پیگرد قضایی قرار گیرند. اقدام به تعقیب قضایی، مانع مطالبه و وصول جرائم مالیاتی موضوع ماده ۱۶۹ مکرر نخواهد بود.
ط) اشخاص حقوقی و صاحبان مشاغل مکلف به نگهداری صورتحسابهای مربوط به خریدهای خود در سال عملکرد و سال بعد از آن هستند و در صورت درخواست ماموران مالیاتی باید به آنان ارائه دهند. در غیر این صورت مشمول جریمه‌ای معادل (۱%) صورتحسابهای ارائه نشده خواهند بود.
ی) جرائم ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم غیرقابل بخشش است و از طریق مقررات اجرایی موضوع قانون مالیات‌های مستقیم قابل وصول خواهد بود.
اگر خریدار یا فروشنده از اعلام کد اقتصادی خود امتناع کردند چه کار باید انجام دهیم؟
اگر خریدار و یا فروشنده از بیان کد اقتصادی خود امتناع نمایند، طرف دیگر معامله باید کد اقتصادی خود را به همراه مشخصات طرف مقابل به سازمان امور مالیاتی ارسال کند در این صورت فقط شخصی که کد اقتصادی ارائه نداده مشمول جریمه خواهد شد و طرف دیگر معامله دچار مشکل نمی شود.
براساس دستورالعمل اجرایی در خصوص خرید از فروشندگانی که شماره اقتصادی ارائه نمی‌دهند به یکی از دو وضعیت ذیل می‌توان اقدام نمود:
الف)بر اساس دستورالعمل اجرایی در خصوص خرید به یکی از دو وضعیت ذیل می‌توان اقدام نمود:
الف) در صورتی که مبلغ هر صورتحساب (فاکتور)، کمتر از ۵% حد نصاب معاملات کوچک باشد، لزومی به درج شماره اقتصادی فروشنده بر روی صورت حساب‌های مذکور نمی‌باشد و در فهرست خرید یا فروش، مبالغ فاکتورهای زیر حدنصاب را با هم جمع می کنیم و دریک رکورد با تیک تجمیعی ارسال می کنیم. عدم درج شماره اقتصادی فروشنده بر روی صورتحسابهای مذکور در شمول جرایم متعلقه نخواهد بود.
ب) در صورتیکه مبلغ صورتحساب هر خرید بالاتر از ۵% مبلغ حدنصاب باشد، می بایست حتما معامله مذکور دارای صورتحساب طبق فرم نمونه پیوست دستورالعمل اجرایی ماده ۱۶۹ مکرر ق.م.م به شماره ۲۴۴۶۸/۲۰۰/ص مورخ ۲۷/۱۰/۹۰ باشد و نوع خریدار را گزینه مصرف کننده نهایی انتخاب می کنیم و فقط در فهرست معامله، الزام به درج مبلغ داریم.
براساس دستورالعمل اجرایی در خصوص فروش به خریدارانی که کد اقتصادی ارائه نمی‌دهند به یکی از دو وضعیت ذیل می‌توان اقدام نمود:
براساس دستورالعمل اجرایی در خصوص فروش به یکی از دو وضعیت ذیل می‌توان اقدام نمود:
الف) در صورتیکه مبلغ هر صورتحساب (فاکتور) کمتر از ۵% حد نصاب معاملات کوچک باشد، در اینصورت الزامی‌به درج شماره اقتصادی خریدار بر روی صورتحساب نیست و می‌توان فروش‌های مذکور را به صورت تجمیعی و در قسمت “معاملات کمتر از ۵% مبلغ حد نصاب” درسامانه معاملات فصلی وارد نمود. عدم درج شماره اقتصادی خریدار بر روی صورتحسابهای مذکور در شمول جرائم متعلقه نخواهد بود.
ب) در صورتیکه خریدار از ارائه شماره اقتصادی خودداری کند چنانچه فروشنده، مشخصات خریدار و موضوع مورد معامله را ظرف مهلت یک ماه از زمان انجام معامله در فهرست امتناع تکمیل و به اداره امور مالیاتی اعلام نماید، مشمول جریمه تخلف از این بابت نخواهد بود، در غیراینصورت طرفین معامله متضامناً مسئول خواهند بود.
آخرین تغییرات و اصلاحات در حوزه تهیه فایل خرید و فروش فصلی
مودیانی که از صورتحساب نوع اول، دوم و سوم موضوع ماده (۸) آیین نامه شماره ۲۳۰۷۶۱ مورخ ۱۳۹۴/۱۲/۰۴ و اصلاحی شماره ۵۰۹۶۷/م مورخ ۱۳۹۶/۰۲/۱۲ ماده (۹۵) قانون برای فروش کالا یا ارائه خدمات خود به مصرف کننده نهایی استفاده می‌نمایند، می‌توانند اطلاعات این قبیل صورتحسابها را به صورت مجموع ارسال نمایند.
در خصوص معاملاتی که (اعم از خرید یا فروش کالا یا خدمت) تا میزان ۵% حد نصاب معاملات کوچک موضوع تبصره (۱) ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات هستند، مشمولین ماده (۹) می‌توانند فهرست معاملات مذکور را به صورت مجموع ارسال نمایند.
اما یک سوال : چرا این اقلام را به این شکل ارسال می‌کنیم؟ طبق قانون نباید اطلاعات طرف مقابل معاملات را نیز ارسال کنیم؟
پاسخ این است که طبق قانون نیازی نیست که مؤدی اطلاعات فروش به مصرف کننده نهایی را نیز به اداره امور مالیاتی ارسال کند. در ارسال اطلاعات به صورت تجمعی نیز اطلاعات مربوط به این دسته از فروش‌ها و یا فروش‌هایی که در ازای مبالغ ناچیزی انجام گرفته‌اند و زیر حد نصاب هستند ارسال نمی‌شوند. از طرف دیگر در هنگام ارسال اطلاعات به صورت تجمیعی، اطلاعات طرف‌های مقابل که در طی یک فصل با آنها معامله کرده‌ایم را نیز ارسال می‌کنیم.
تفاوت صورت معاملات فصلی با ارزش افزوده
سه تفاوت عمده بین صورت معاملات فصلی و اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد.
- تفاوت اول: صورت معاملات فصلی فقط یک گزارش است از تمام معاملاتی که در طی یک فصل داشته‌اید که در سامانه معاملات فصلی ثبت می‌شود. اما اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده فقط یک عدد کلی است از میزان فروشی که داشتید.
- تفاوت دوم: در ازای صورت معاملات فصلی هیچ مبلغی به سازمان امور مالیاتی پرداخت نمی‌کنید ولی پس از تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده باید مبلغ مالیات را به سازمان پرداخت کنید.
- تفاوت سوم: برای ارسال صورت معاملات فصلی تا ۴۵ روز پس از خاتمه هر فصل فرصت دارید ولی اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده را باید ظرف ۱۵ روز پس از خاتمه هر فصل تهیه، ارسال و پرداخت کنید.
تفاوت تجمیعی و تجمعی در ارسال معاملات فصلی
تجمیعی و تجمعی اصطلاحاتی هستند که در مورد معاملات فصلی زیاد می‌شنوید. اما این دو اصطلاح دقیقا چه تفاوتی دارند؟ وقتی که اطلاعات معاملاتی خودتان را بدون در نظر گرفتن طرف مقابل (یعنی کسی که کالای شما را خرید یا کالایی را از او خریداری کرده‌اید) و همچنین کالا و خدمات عرضه شده یا خریداری شده به صورت کلی ارسال می‌کنید به این کار تجمعی می‌گویند.
تهیه صورت معاملات فصلی
تهیه و تنظیم صورت معاملات فصلی در موضوع مالیات‌ها و اجرای جزییات و قوانین مربوط به آن یکی از دغدغه‌های ذهنی مودیان بوده و برای تهیه و ارسال آن بایستی رعایت فرمت‌های خاص ارائه شده توسط سازمان امور مالیاتی مورد توجه قرار بگیرد. صورت معاملات فصلی در نظام اقتصادی و مالیاتی کشور یک سند بسیار مهم و مبنای تصمیم گیری‌های کلان اقتصادی بوده و مقدمات برقراری عدالت اقتصادی و اجتماعی را فراهم می‌آورد.
به بیان ساده تر صورت معاملات فصلی در واقع جزییات خرید و فروش و معاملات تجار و صاحبان کسب و کار بوده که باید در مهلت‌های تعیین شده در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد و این الزام طبق ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم باید انجام شود.